Na de aanval van Amerika op de Iraanse generaal, is de discussie rond drones weer opgelaaid. Alleen al in de afgelopen zes jaar zijn ten minste twee en een half duizend mensen gedood door Amerikaanse drone-aanvallen. Dat is negen keer meer drone-aanvallen onder Obama dan onder zijn voorganger, George W. Bush. En dan is de statistiek rond Trump nog niet meegerekend.
Toename van drones
De reden voor deze toename van aanvallen is dat drones precieze, effectieve wapens zijn die onbedoelde slachtoffers verminderen. Sommigen vinden misschien het idee van een moordmachine die op duizenden kilometers afstand kan worden gebruikt, ontzettend eng. Maar de verdedigers van drones zeggen dat afstandelijkheid goed is in oorlog. Het betekent dat soldaten kalm en afstandelijk kunnen zijn en niet uit angst handelen. Ze kunnen de tijd nemen om het doelwit te raken en ervoor zorgen dat er geen burgers in de buurt zijn die kunnen worden gedood.
Dat klinkt allemaal prima – totdat je bekijkt hoe drones daadwerkelijk worden gebruikt. Ten eerste is het op zijn zachts gezegd misleidend om te zeggen dat drones onbedoelde slachtoffers verminderen. Hoewel Amerikaanse soldaten mogelijk geen direct gevaar lopen wanneer zij in Pakistan, Afghanistan of waar dan ook mensen aanvallen, zijn duizenden burgers gedood door drones sinds Obama aantrad. Het is moeilijk om te zien hoe dat ‘moreel de voorkeur heeft’.
Natuurlijk, als we minder precieze technologie zouden gebruiken om die plaatsen te bombarderen, zouden er waarschijnlijk nog meer burgers sterven. Maar dat veronderstelt dat we deze doelen überhaupt zouden bombarderen, wat ons op het tweede punt brengt.
Moreel witwassen van moord
Troepen op de grond sturen en hen in direct gevaar brengen, heeft politieke consequenties, maar als we onze zogenaamde ‘vijanden’ op afstand aanvallen en geen soldaten terugbrengen in lijkzakken, dan is er lang niet zo veel roering. Politiek gezien, is het gemakkelijk voor commandanten om tot aanvallen over te gaan, wat vervolgens leidt tot veel burgerslachtoffers aan de andere kant.
Je zou kunnen stellen dat het gebruik van drones in oorlog nog steeds moreel de voorkeur verdient boven het gebruik van andere wapens, als je de problemen oplost die voortkomen uit slechte kennis en dubieus beleid. De vraag of een oorlog rechtvaardig of een legitiem doelwit is, is geen vraag over dronetechnologie. Het is een morele kwestie die onafhankelijk moet worden opgelost.
Is oorlog überhaupt rechtvaardig?
Dat is een hele grote “maar” wanneer de technologie zelf het voeren van oorlog veel te politiek gemakkelijk maakt. Zeker als dit ertoe leidt dat we allerlei onrechtvaardige oorlogen voeren. Het omgekeerde punt kan natuurlijk ook waar zijn – misschien zijn er oorlogen waar we tegen zouden moeten vechten, maar niet wanneer de mogelijkheid dat we hoge slachtoffers kunnen maken, betekent dat er een gebrek aan politieke wil is om die oorlog te voeren. Drones stellen ons in staat om meer oorlogen te voeren voor terechte redenen.
Elke verdediging van drones, lijkt mij, moet gebaseerd zijn op een of andere fantasiewereld, waar politici nooit liegen, oorlogen altijd rechtvaardig zijn, intelligentie die terroristen op betrouwbare wijze identificeert en alleen terroristen en dat onschuldige burgers nooit ‘bijkomende schade’ zijn. Maar zo ver is het politieke debat nog niet.
